Pauselijk Zouaven

Pauselijk Zouaven.
In de eerste helft van de 19e eeuw ontstond in Italië een sterk nationalistisch gevoel.
Men streefde naar een onafhankelijk Italië, waardoor de Kerkelijke Staat in gevaar kwam.
Victor Emanuel II, Koning van Sardinië, veroverde in 1860 een gedeelte van het Pauselijk gebied.
Sicilië en Zuid-Italië sloten zich hierbij aan en zo ontstond het Koninkrijk Italië met Turijn als voorlopige hoofdstad.
Pius IX, Paus van 1846 tot 1878, hield nog slechts een klein gedeelte over van de Kerkelijke Staat, namelijk de stad Rome met omgeving, het zogenoemde Patrimonium Petri (Erfgoed van Petrus).
Om dit laatste stukje te verdedigen richtte de Paus een oproep tot de katholieke jongeren in de wereld om hem te komen helpen. In totaal 11.000 mannen gaven gehoor aan deze oproep. Vanuit Nederland vertrokken 3.181 jonge mannen richting Italië, waaronder 34 mannen (33 zouaven en een aalmoezenier) die vroeg of laat iets met Uden te maken hebben gehad. Dat is ruim één procent van het totale Nederlandse contingent; dus blijkbaar had pastoor Johannes van Doorn een grote invloed op de Udense bevolking.
Deze vrijwillige strijders van de kerk werden Pauselijk zouaven genoemd.
Pauselijk_Zouaven.jpg

Groep Pauselijk Zouaven.
Onder leiding van een Franse generaal werd het Regiment der Pauselijk Zouaven opgericht. Hun naam werd ontleend aan de heldhaftige inheemse stam in  Noord-Afrika, die door de Fransen waren onderworpen.
De Nederlandse zouaven vertrokken grotendeels vanuit Oudenbosch naar Brussel en vandaaruit naar Italië.
In september 1867 werd gevochten tussen de Garibaldisten en de Pauselijk Zouaven, met wisselend succes. Op 3 en 4 november 1867 werd gevochten om de plaats Mentana.
De zouaven wonnen de slag, maar het mocht echter niet baten, want nadat de Fransen zich in augustus 1870 terugtrokken uit Italië, viel het Italiaanse leger op 11 september met grote overmacht het overgebleven deel van de Katholieke Staat binnen. Op 20 september werd Rome beschoten en liet Paus Pius IX de witte vlag hijsen. De Paus trok zich als vrijwillige gevangene terug in het Vaticaan en de buitenlandse  Pauselijk Zouaven kregen de aftocht en moesten Italië verlaten.
Zouaven tekenden voor een periode van twee jaren. Daarna gingen ze weer naar huis of tekenden bij voor een nieuwe periode.
Op 10 februari 1866 vertrokken Theodorus van den Bogaard en Petrus de Wit als eerste Udenaren naar Rome. De latere Udenaar Martinus Schepens vertrok tegelijk met de eerste twee, echter vanuit zijn geboorteplaats Veghel. Veertien dagen later gingen Marianus van der Meulen en Petrus van Lieshout. Zij hebben alle vijf gevochten om de plaats Mentana en hebben het Mentana-kruis ontvangen.
Mentanakruis1867_(2).jpg
Het Mentana kruis.
Bovendien hebben Theodorus van den Bogaard, Wilhelmus van Boxtel, Marinus van Duuren, Antonius Glaudemans, Adrianus van Lijssel, Petrus van Lieshout, Theodorus Sanders, Martinus Schepens en Norbertus Vermeulen de Bene-Merenti medaille gekregen voor opoffering en heldenmoed.
GRC1867_1116_00002_(3).jpg
Bericht in de Graafsche Courant van 16 november 1867.
De in Uden geboren priester Franciscus van Lankveld is op eigen verzoek naar Rome vertrokken en was daar aalmoezenier van de Pauselijk Zouaven. Ook hij ontving de Bene-Merenti medaille.
Sanders_Dorus_KI_(2)1.jpg
Bericht in de Katholieke Illustratie in 1931
bij het 75-jarig jubileum van de Aartsbroederschap De Heilige Familie.

Zittend in het midden Mgr. Pacificus Bos,
geflankeerd door de jubilarissen Lucas Verhoeven en
Theodorus Sanders (oud Pauselijk Zouaaf)

Staand pastoor Swinkels en kapelaan Brekelmans.
In 1998 hebben Jan Versantvoort en Luciën Bressers een kleine studie gedaan naar de Pauselijke Zouaven die op enigerlei wijze iets met Uden te maken hebben gehad. Ze moeten dus voorkomen in de Burgerlijke Stand en/of het Bevolkingsregister van de Gemeente Uden.
Klik hier om dit boekje te downloaden.
Later is Franciscus van den Boom nog gevonden als Udense Pauselijk Zouaaf. Hij heeft in zijn jeugd in Uden gewoond en is vanuit Veghel vertrokken.
Frans van den Boom  is omgekomen bij de Slag om Monte Libretti op 13 oktober 1867 en wordt als zodanig vermeld op het monument te Oudenbosch, waar ook de algemeen bekende zouaaf Pieter Jansz de Jong uit Lutjebroek op staat.
34_Boom_vd_Franciscus_-_Zouaaf_(2b)_(2).
Het monument te Oudenbosch.
Op de achterzijde zit een gedenksteen met de namen van de Pauselijk Zouaven
die omgekomen zijn bij de Slag om Monte Libretti op 13 oktober 1867.
Voor wie meer wil weten hierbij enkele titels van boeken:
* De vuist van de Paus, Wim Zaal, Amsterdam 1980.
* Gedenkboek Pauselijk Zouaven, A. Nuyens.
* Uit het epos der 3.000, Broeder Christofoor, 1947.
* Onze Pauselijke Zouaven, Herdenkingstentoonstelling 1980-1985 te Beek en Donk.
Uiteraard is ook op het internet veel informatie te vinden over dit onderwerp.
Noot: De Stichting Het Uden-archief van Bressers heeft drie albums met foto's en ander documentatiemateriaal over de Pauselijk Zouaven.
Daarnaast hebben we steeds meer gegevens digitaal ter beschikking.
Klik hier om terug te gaan naar de rubriek Uitgelicht.